نویسنده: سمیه ارشادی

مسجد مهم­ترین و موثرترین ستاد فرهنگی در جهت ترویج و اشاعۀ فرهنگ مهدوی است و در این راستا کارکردهای مختلفی دارد. این مکان تنها محل عبادت و اظهار بندگی و سجود در برابر خداوند متعال نیست؛ بلکه پایگاه ارشاد و تبلیغ اسلامی نیز به­شمار می­رود و نقشی بسیار فراتر از اقامۀ نماز را برعهده دارد.

از بحث­های مهمی که امروزه در مساجد کشور مطرح و به تبادل نظر پیرامون آن پرداخته می­شود مسئلۀ مهدویت است که می­تواند تاثیر زیادی در فرهنگ­سازی و ارتقاء جایگاه مساجد داشته باشد. از آنجا که شیعه، معتقد به جهانی­سازی مهدوی (نقطه مقابل جهانی­سازی غربی) است، در این میان، مساجد می­توانند در جهت گسترش اندیشۀ مهدویت نقش­آفرین بوده و کمک شایانی در این زمینه کنند؛ همچنین علاوه بر گسترش اندیشۀ مهدوی در میان شیعیان، زمینۀ و بستر مناسب گسترش و جهانی شدن آن را نیز فراهم سازند.

جایگاه مسجد در حکومت مهدی موعود (ع) آن­چنان مهم است که دادگستر جهانی، مهدی موعود (ع) قیام عدالت­گستر خویش را از مسجدالحرام آغاز می­کند و پایگاه حکومت وی نیز مسجد کوفه است. در حدیثی از امام صادق (ع) خطاب به مفضل دراین­باره آمده است: «مقر سلطنت وی شهر کوفه است و محل حکومتش مسجد جامع کوفه و محل تقسیم بیت­المال و غنائم­ مسجد سهله و محل خلوت و استراحت آن حضرت ریگ­های سفید نجف می­باشد.¹

مساجد زمان ظهور باید دارای شاخصه­های و ویژگی­های گوناگونی باشند؛ از جمله اینکه به­لحاظ ظاهری و باطنی با ماهیت و اصل دین اسلام سازگار بوده تا به این وسیله افراد جامعه را هرچه بیشتر به­سوی فرهنگ مهدویت سوق دهند. به­این ترتیب باید گفت نخستین ویژگی­ یک مسجد، سادگی ظاهری آن است. مساجدی که بر این اصل بنا شده­اند در فرهنگ اصیل اسلامی و از دیدگاه موعود جهانی (ع) مورد تایید هستند؛ چراکه مساجد عصر ظهور «مساجدی هستند عیناً در نماد مساجد عصر نبوی (ص)؛ یعنی با ساختاری مبتنی بر رعایت اصول بندگی و به دور از هرگونه آرایه­بندی­های نگارین از قبیل کنگره، محراب، گنبد، گلدسته، طاق­نما و...».²

 ویژگی مهم و اساسی دیگر در مسجد وجود خدمتگذاران عالم و شایسته است؛ از این میان، نقش امام جماعت در این امر بسیار مهم و حیاتی است؛ البته باید خاطرنشان کرد که در این زمینه، مؤلفه ­های بسیاری در شایستگی این افراد وجود دارد که شامل دانش و معلومات نظری، مهارت و توانایی در عمل نمودن به دانسته­ها، ایمان و تقوا، دانش و علم، سعی و کوشش، تلاش و جدیت، شجاعت، مهارت در سخنوری، اخلاق و برخورد نیکو داشتن، صداقت و... است.³

 داشتن برنامه­های فرهنگی و تربیتی تاثیرگذار نیز از دیگر شاخصه­های یک مسجد در جامعه منتظر است و بی­تردید از آنجا که مهم­ترین وظایف و تکالیف شیعیان در دوران غیبت، شناخت واقعی از امام عصر (عج) و کسب معرفت نسبت به وجود مقدس حضرت است، مساجد می­توانند با کارکردها و برنامه­های فرهنگی و تبلیغی خود و داشتن مبلغان عالم در زمینۀ مهدویت کمک بسیاری به افراد جامعه و منتظران امام عصر (عج) داشته باشند. وجود مبلغان آگاه در این زمینه از آنجا مهم است که این افراد می­توانند به شبهات مردم به­خصوص جوانان در این زمینه پاسخ دهند. شناخت مهدی موعود (ع) آن­چنان مهم و حیاتی است که پیامبر (ص) در این­باره می­فرمایند: «مَن ماتَ و لَم یَعرِفَ إمامَ زَمانهِ ماتَ میتهً جاهلیهً».هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.

از سویی دیگر برگزاری برنامه­ هایی چون اعیاد نیمه شعبان و ایجاد غرفه­های کتاب پیرامون مهدویت، برگزاری سخنرانی در این حیطه و... از دیگر کارکردهای فرهنگی مساجد در زمینۀ ظهور است.

ایجاد وحدت و همبستگی نیز از وظایف یک مسجد در زمان غیبت است؛ به این دلیل که در سایۀ این همبستگی است که می­توان در برابر تفرقه­ها و دودستگی­ها ایستاد و با تهاجمات گوناگون دشمن مبارزه کرد. در شرایط کنونی و در روزگاری که جوامع غربی تمام تلاش خود را برای از بین بردن اسلام و فرهنگ مهدوی انجام می­دهند، وجود مراکز دینی از جمله مساجد، راهکار بسیار مناسبی برای گسترش جهانی­سازی مهدوی و مبارزه و مقابله با جهانی­سازی غربی و سکولاریسم است. امروزه وجود یک مسجد آشنا به سیاست و دارای یک برنامۀ سیاسی می­تواند پشتیبان محکمی در این­زمینه باشد و دل­های افسرده و دردمند انسان­ها را به آیندۀ دنیا امیدوار سازد و یاری­گر خوبی برای از بین بردن دسیسه­های جهان کفر باشد؛ چراکه در باور و اعتقاد تمامی ادیان توحیدی، ظهور منجی موعود (عج) که تمامی بشریت را از قید و بند کفر و ستم رها خواهد نمود وجود دارد؛ به این ترتیب مساجد در این زمینه به­عنوان یک نهاد سیاسی پرتحرک در جامعه اسلامی عمل می­کنند، همان­گونه که از همان آغاز حکومت سیاسی دین اسلام و ابقاء آن نقش مهمی را ایفا کرده­اند.

نتیجه­ گیری

1. مسجد مهم­ترین مرکز ترویج مهدویت است.

2. این پایگاه مقدس به ­لحاظ ظاهری و معنوی باید زمینه­ ساز ظهور باشد.

3. ویژگی­های یک مسجد در جامعه منتظر، سادگی ظاهری، داشتن خدمتگذاران شایسته، وجود امام جماعت آگاه، عالم و دیندار، وجود مبلغان آگاه، داشتن برنامه­های فرهنگی و تربیتی پیرامون ظهور، داشتن یک برنامه و تحرک سیاسی جهت مبارزه با دسیسه­های دشمنان و تلاش جهت جهانی­سازی مهدوی است.

پی­ نوشت

1. مهدی موعود، ص 649.

2. رهبری، حسن، مسجد نهاد عبادت و ستاد ولایت، چ دوم، نشر دبیرخانه ستاد عالی کانون­های فرهنگی هنری مساجد، 1382، ص 287.

3.  «مدیریت مسجد؛ تدوین الگوی شایستگی منابع انسانی» نشریۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، پاییز و زمستان 1389، ش3 و 4، ص 58.