بسم الله الرحمن الرحیم

سؤال: درباره آیه 55 سوره مائده «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ» (مائده/55)

اولاً کلمه «إنّما» می‌نویسند حصر است اما حصر بودنش برای من خیلی روشن نیست.

جواب : بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و صلی‌الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین و اللعنة الدائمة علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین

بحث راجع به مدلول آیه 55 سوره مبارکه مائده است. آیه شریفه این است: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ»

 مستحضرید که شیعه به این آیه استدلال کرده بر ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) و از آیاتی است که در قرآن کلمه ولیّ در آن آمده و این مثل مولی نیست که آن شبهات هم دیگه در آن بشود که مولا چندتا معنا دارد دیگه، ولیّ پیدا است. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ» سؤال راجع به این آیه دارند. اینکه از کلمه «إنّما» استفاده حصر می‌شود یا نه؟ معلوم نیست استفاده حصر از کلمه «إنّما» بشود..

انما منحصر در حصر

اما در رابطه با سؤال که آیا کلمه «إنّما» حصر هست یا حصر نیست؟ ما نمی‌توانیم که از خودمان راجع به این مسئله اظهار نظر بکنیم. ما بایستی به متخصص مراجعه بکنیم ببینیم کلمه «إنّما» در لغت عرب برای حصر می‌آید یا برای حصر ...، حصر معلوم است یعنی چی، حصر یعنی انحصار، منحصراً، منحصراً ولیّ شما سه طایفه هستند. خدا، پیغمبر، «الَّذینَ آمَنُوا» آیا کلمه «إنّما» برای حصر هست یا برای حصر نیست؟ اگر مغنی‌اللبیب این‌جا باشد و ظاهراً باید داشته باشیم. اگر لطف بفرمایید تا ما داریم بحث می‌کنیم این را بشود پیدا بکنید. کاری ندارد پیدا کردنش،

بله، حالا قبل از این‌که کتاب ادبیات را بیاورند، مغنی مال  ابن هشام سنی قرن هشتم هجری است. آدم ادیبی هست، بسیار ادیب است بلکه مجتهد در ادبیات است. مغنی را خواهند آورد ببینیم که نظر ایشان چیست؟ اجمالاً من عرض می‌کنم نظر ایشان را در آن‌جا که «إنّما یفید الحصر» از ادوات حصر است و غیر از این‌که ایشان متخصص در نحو است می‌خواهید کُتُب لغت را الان بیاوریم مثل صحاح و تاج‌العروس و مصباح‌المنیر فیومی و این کتاب‌های لغتی که هست، قاموس و قاموس فیروزآبادی و این‌ها، از این‌ها استفاده می‌شود که «إنّما» افاده حصر می‌کند. «أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِد» ^(کهف/110) اگر افاده حصر نکند آن‌جا هم باید همین حرف را ما بزنیم. «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى‏ إِلَیَّ أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ» باید بگوییم نه، افاده حصر ...، از این‌ها هم افاده حصر نمی‌شود. در حالی‌که این‌طور نیست و مضافاً بر این‌که اهل ادب تصریح کردند تصریح کردند به این‌که «إنّما» افاده حصر می‌دهد.

دفتر مطالعات، پژوهش‌ها و ارتباطات حوزوی

                                                                                      مرکز رسیدگی به امور مساجد