پیام غدیر، ولایت و حکومت از نگاه امام خمینی (قدس سره)
غدیر نگاه امام خمینی (ره)
قضیه غدیر، قضیه جعل حکومت است، این است که قابل نصب است و الّا مقامات معنوی قابل نصب نیست یک چیزی نیست که با نصب آن مقام پیدا بشود؛ لکن آن مقامات معنوی که بوده است و آن جامعیتی که برای آن بزرگوار بوده است، اسباب این شده است که او را به حکومت نصب کنند و لهذا، می‌بینیم که در عرض صوم و صلوة و امثال این‌ها می‌آورد و ولایت مجری این‌هاست. ..(صحیفه امام، ج۲۰، ص113)
▪ ولایتی که در حدیث غدیر است به معنای حکومت است، نه به معنای مقام معنوی....مسئله، مسئله حکومت است، مسئله، مسئله سیاست است، حکومتْ عِدْلِ سیاست است، تمام معنای سیاست است. خدای تبارک و تعالی این حکومت را و این سیاست را امر کرد که پیغمبر به حضرت امیر واگذار کنند، چنان‌چه خود رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سیاست داشت و حکومت بدون سیاست ممکن نیست. این سیاست و این حکومتی که عجین با سیاست است، در روز عید غدیر برای حضرت امیر ثابت شد.
▪ خوب، ما بسیاری از ائمه‌مان حکومت نداشتند. ما الآن معتقدیم که حضرت امیر در یک برهه از زمان به حکومت رسید، حضرت امام حسن علیه السلام هم یک مدت بسیار بسیار‌کمی به حکومت رسید، باقی ائمه حکومت نداشتند. آن‌که خدای تبارک‌و‌تعالی جعل کرد و دنبالش هم برای ائمه هدی علیهم السلام جعل شده است، حکومت است؛ لکن نگذاشتند که این حکومت ثمر پیدا بکند؛ بنابراین، حکومت را خدا، جعل کرده است برای حضرت امیر سلام‌الله‌علیه این حکومت یعنی سیاست؛ یعنی عجین با سیاست.
▪ اینکه، این‌قدر صدای غدیر بلند شده است و این‌قدر برای غدیر ارج قائل شده‌اند و ارج هم دارد برای این است که با اقامه ولایت یعنی با رسیدن حکومت به دست صاحب حق، همه این مسائل حل می‌شود؛ همه انحرافات از بین می‌رود. اگر حکومت عدل بپا شود، اگر گذاشته بودند که حضرت امیر علیه السلامحکومتی را که می‌خواهد بپا کند، تمام انحرافات از بین می‌رفت و محیط، یک محیط صحیح و سالم می‌شد که آن وقت مجال برای همه اشخاص که دارای افکار هستند، عرفا که دارای افکار هستند، حکما که دارای افکار هستند، فقها، همه برای آن‌ها مجال هم پیدا بشود.
▪ غدیر آمده است که بفهماند که سیاست به همه مربوط است، در هر عصری باید حکومتی باشد با سیاست، منتها سیاست عادلانه که بتواند به واسطه آن سیاست اقامه صلوة کند، اقامه صوم کند، اقامه حج کند، اقامه همه معارف را بکند و راه را باز بگذارد برای اینکه صاحب افکار، یعنی آرام کند که صاحب افکار، افکارشان را با دلگرمی و با آرامش ارائه بدهند. (صحیفه امام، ج ۲۰ - ص116)
ایجاد انحرافات و غفلت بعداز غدیر خم
▪ انحرافاتی که بعداز غدیر خم پیدا شد و....اکثریت شاید غفلت کردند و ما را کناره‌گیر کردند، نگذاشتند که در امور مسلمین دخالت بکنیم، اسباب این گرفتاری‌هایی شده است که الآن در سرتاسر کشورهای اسلامی داریم می‌بینیم، در همه جا این مسائل هست. باور کردند علمای اهل سنت به اینکه اطاعت از هر قلدری باید کرد، این هم به دست اشخاص قلدر پیدا شده است.
▪ عید غدیر روزی است که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تکلیف حکومت را معین فرمود و الگوی حکومت اسلامی را تا آخر تعیین فرمود که حکومت اسلام نمونه‌اش عبارت از یک همچو شخصیتی است که در همه جهاتْ مهذّب، در همه جهات معجزه است. و البته پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این را می‌دانستند که به تمام‌معنی کسی مثل حضرت امیر علیه السلام نمی‌تواند باشد لکن نمونه را که باید نزدیک به یک همچو وضعی باشد از حکومت‌ها، تا آخر تعیین فرمودند». (صحیفه امام؛ ج5، ص28)
▪ روز عید غدیر روزی است که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تکلیف حکومت را معین فرمود و الگوی حکومت اسلامی را تا آخر تعیین فرمود که حکومت اسلام، نمونه‌اش عبارت از یک همچو شخصیتی است که در همه جهاتْ مهذّب، در همه جهات معجزه است. و البته پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این را می‌دانستند که به تمام‌معنی کسی مثل حضرت امیر علیه السلام نمی‌تواند باشد لکن نمونه را که باید نزدیک به یک همچو وضعی باشد از حکومت‌ها، تا آخر تعیین فرمودند. (صحیفه امام؛ ج5، ص28)
غدیر و «الغدیر» از نگاه امام خامنه‌ای
▪ مسئله‌ی غدیر یک مسئله مسلّم تاریخی است. در ده‌ها کتاب، مرحوم امینی ده‌ها طریق از طرق اهل سنت را نقل می‌کند که ماجرای غدیر را به همین شکل که ما نقل می‌کنیم، نقل کرده‌اند. برادران اهل سنت ما هم می‌توانند در یک محیط خالی از پیش‌داوری به منابع غدیر مراجعه کنند؛ یا می‌پذیرند، یا نمی‌پذیرند. در هر دو صورت، چه بپذیرند و چه نپذیرند، این معنا مسلّم است که قضیه غدیر، هیچ گونه جنگ و دعوای بین پذیرنده و نپذیرنده به وجود نمی‌آورد و اختلافات را ایجاب نمی‌کند.
▪ دشمن می‌خواهد مسئله غدیر را یک مایه برادرکشی و جنگ و خونریزی قرار بدهد؛ در حالی که غدیر می‌تواند وسیله ائتلاف و برادری مسلمان‌ها با هم باشد. مرحوم آقاى مطهرى رحمه الله علیه مقاله‌اى به نام «الغدیر و وحدت اسلامى» دارد؛ ایشان در آن، این مسأله را تبیین مى‌کند که، طرح مسأله غدیر، چطور مى‌تواند وسیله‌اى باشد براى نزدیک‌کردن دل‌هاى مسلمان‌ها به همدیگر. مرحوم علامه امینى رحمه الله علیه هم عقیده شیعه را در «الغدیر» اثبات کرده است؛ اما کتاب، بیان، لحن، سلیقه و شیوه برخورد او با مسأله، طورى است که همه مسلمین را جذب مى‌کند. شما تقریظ‌هایى را که مسلمانان مصر، شام و دیگر نقاط دنیا بر کتاب ایشان نوشته‌اند، ببینید! ما باید توجه داشته باشیم که نوع طرح مسأله، طورى نباشد که به جدایى مسلمان‌ها بینجامد؛ این خیلى مهم است.
الان جمعیت انبوهى از مسلمانان دنیا به مکتب و مذهب ما معتقدند و در دنیا هم آبرومندند. هم جمهورى اسلامى در ایران و هم شیعیان در هر نقطه‌اى که هستند، مردم آبرومندى هستند و در عراق، لبنان و جاهاى دیگر، مسلمان‌ها به وجود این‌ها افتخار مى‌کنند.
بنابراین باید مراقب باشیم که مسأله را طورى طرح کنیم که هم‌عقیده‌هاى خودمان ناراحت نشوند. البته باید عقیده خودمان را بیان و آن را تثبیت کنیم؛ اما اشتباهات و خطاها را هم برطرف کنیم.
▪ ما اهل منطق و استدلالیم. شما ببینید درباره مباحث مربوط به شیعه، چه کتب استدلالىِ قوی‌ای نوشته شده است! کتاب‌های مرحوم «شرف‌الدّین» و نیز «الغدیرِ» مرحوم «علاّمه امینی» در زمان ما، سرتاپا استدلال، بتون‌آرمه و مستحکم است. تشیّع این است یا مطالب و موضوعاتی که نه فقط استدلال ندارد، بلکه «اشبه شیء بالخرافة» است؟! چرا این‌ها را وارد می‌کنند؟! این خطر بزرگی است که در عالم دین و معارف دینی، مرزداران عقیده باید متوجّه آن باشند.
▪ همین کتاب الغدیر هم به‌نظر من مهجور است. من به دوستانمان سفارش کردم الغدیر را که در آن صدها‌کتاب است - یعنی ایشان درباره موضوعات مختلف، مطالبی دارد. گاهی 100صفحه، 80صفحه درباره یک شخص، یک مطلب، یا یک حدیث، مطلب دارد و یک نفر باید این‌ها را از اولِ الغدیر بخواند، تا به مطلب مورد نظر برسد و از آن استفاده کند. حالا کو آن آدمی که حوصله کند؟ الغدیر هم آن کاخ عظیمی که مرحوم امینی ساخته به جای خود محفوظ؛ این کتاب‌ها هم دانه‌دانه بیاید و اقطار عالم را پر کند؛ یعنی الغدیر به صورت یک مجموعه، وجود داشته باشد، یک جا هم جزوه‌جزوه وجود داشته باشد.
▪ کتاب الغدیر، پایه‌اش پایه ادبیّات است یعنی اصلاً اسم کامل کتاب الغدیر، الغدیر فی الکتاب و السّنة و الادب است؛ [یعنی] در شعر تاریخیِ اسلام، مسئله غدیر را دنبال می‌کند و البتّه شرح می‌دهد. ایشان خب تجسّم و مثال دفاع از تشیّع بود؛ [امّا] شما نگاه کنید در کتاب الغدیر در این یازده جلد کتابی که ایشان نوشته که البتّه تمام هم نشده ببینید یک جایش از این توهین‌هایی که این روسیاه‌های انگلیسی‌مآب می‌کنند وجود دارد؟ همه این کتاب نگاه کنید؟ او نماد دفاع از تشیّع است.
▪ مسئله غدیر و تعیین امیرالمؤمنین علیه السلام به‌عنوان ولى‌امر امت اسلامى از سوى پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم یک حادثه بسیار بزرگ و پرمعناست؛ در حقیقت دخالت نبى مکرم صلی الله علیه و آله و سلم در امر مدیریت جامعه است. معناى این حرکت که در روز هجدهم ذى‌الحجه سال دهم هجرت اتفاق افتاد، این است که اسلام به مسئله مدیریت جامعه به چشم اهمیت نگاه مى‌کند.
این‌طور نیست که امر مدیریت در نظام اسلامى و جامعه اسلامى، رها و بى‌اعتنا باشد. علت هم این است که مدیریت یک جامعه، جزء اثرگذارترین مسائل جامعه است. تعیین امیرالمؤمنین هم که مظهر تقوا، علم، شجاعت، فداکارى و عدل در میان صحابه پیغمبر است ابعاد این مدیریت را روشن مى‌کند. معلوم مى‌شود آنچه از نظر اسلام در باب مدیریت جامعه اهمیت دارد، این‌هاست.
کسانى که امیرالمؤمنین را به جانشینى بلافصل هم قبول ندارند، در علم، زهد، تقوا و شجاعت آن بزرگوار و در فداکارى او براى حق و عدل، تردید ندارند؛ این مورد اتفاق همه مسلمین و همه کسانى است که امیرالمؤمنین علیه السلام را مى‌شناسند.
منبع:پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای به نقل از نشریه افق حوزه