اهمیت وحدت از دیدگاه امیرمؤمنان علی (علیه السلام)

آیت الله جوادی آملی

امیرمؤمنان(علیه السلام) وحدت را منّت بزرگ خداى سبحان بر مردم دانسته است آن جا که فرمود: «فَإِنّ الله سبحانه قَد امتَنّ على جَماعة هذه الأُمة فیما عَقد بَینهم مِن حَبل هذه الأُلفة الّتَى یَنتقلون فى ظِلّها ویأوون إلى کَنفَها بِنعمة لا یعَرف أَحَد من المَخلوقین لَها قِیمة لأنّها أَرجح مِن کُل ثَمَنَ وأَجلَّ مِن کُلّ خَطر» (۱)

خداوند بر این امّت، منّت گذارده و بین آنان الفت و اتحاد ایجاد کرده است که در سایه آن زندگى کنند و به کنف حمایت آن پناهنده شوند این نعمتى است که احدى نمى‏ تواند بهایى برایش بگذارد زیرا از هر بهایى گران قدرتر و از هر چیز پر ارزشى، با ارزش‏تر است».

تعبیر منّت الهى از وحدت، بیان گر اهمیّت این موضوع است زیرا به نعمت عظیم، منّت گفته مى‏ شود چنان که خداى سبحان از بعثت پیامبر (ص) به عنوان منّت یاد کرده است «لقد منّ الله على المؤمنین إذ بعث فیهم رسولًا من أنفسهم».(۲)
حضرت على (ع) به همراهى با جماعت و کناره گیرى از جدایى فرمان داده، مى‏ فرماید: «ألَزموا الجَماعة وَاجتَنِبوا الفَرقة»(۳) نیز مى‏ فرماید: «وَ إیّاک وَ الفَرقة فَإنّ الشاذ مِن الناس لِلشَیطان» از جدایى دورى کن زیرا نادر از مردم، از آن شیطان است.(۴)
وحدت، آن قدر مهم است که حضرت على (ع) با وجود مصایب سنگین، به شدت، حافظ اتحاد جامعه اسلامى ‏بود. آن حضرت در نامه‏ اى به ابو موسى اشعرى مى ‏فرماید: «و لیَس رَجل فَاعلم أَحرص عَلى جَماعة أُمة محمد (ص) و أُلفتها مِنّى أبتغى بِذلک حُسن الثّواب وکَرَم الماب »(۵) بدان، هیچ کس نیست که نسبت به وحدت و اتحاد امّت محمد (ص) از من حریص تر و انسش به آن از من بیشتر باشد. من در این کار، پاداش نیک و سرانجام شایسته را از خدا مى ‏طلبم.
صبر آن حضرت (ع) نیز براى حفظ وحدت بود صبرى که درباره ‏اش فرمود: «فَرأیت أَنّ الصّبر على هاتا أَحجى فَصبَرتُ وفِى العَین قَذَى وفِى الحَلق شَجاً »(۶) عاقبت دیدم که بردبارى و صبر به عقل و خرد نزدیک تر است و شکیبایى ورزیدم، ولى به کسى مى‏ ماندم که خاشاک چشمش را پرکرده است واستخوان راه گلویش را گرفته است.
آن حضرت (ع) درباره دلیل سکوت خود فرمود: «وأیم اللهِ لَولا مَخافَةِ الفُرقةَ بَین المُسلمینَ وَ أن یَعود الکُفَر وَ یَبور الدیِن لَکُنّا عَلى غَیر ما کُنّا لَهم عَلیه»(۷) به خدا سوگند اگر بیم وقوع تفرقه میان مسلمین و بازگشت کفر و تباهى دین نبود رفتار ما با آنان به گونه ‏اى دیگر بود.
حضرت على (ع) پس از انتخاب عثمان براى خلافت مسلمانان فرمود: «لَقد عَلمِتم أَنّى أَحقّ الناس بِها مِن غَیرى وَ واللهِ لأُسلِّمنّ ما سَلمت أُمور المُسلمین ولَم یَکن فیها جَور إِلّا عَلىَّ خاصّة» شما مى‏ دانید که من از همه براى خلافت شایسته ترم. به خدا سوگند مادامى‏ که کار مسلمانان رو به راه نباشد و تنها بر من جفا شده باشد، مخالفتى نخواهم نکرد.
این سخنان نشان مى‏ دهد که وحدت از اهمیت ویژه ‏اى بر خوردار است و حضرت على (ع) از هیچ کوششى براى ایجاد و حفظ وحدت دریغ نورزید.

پى‏ نوشت‏:
(۱)) نهج البلاغه خطبه (۲۹۱)
(۲) آل عمران،/ ۱۶۴
(۳)) شرح غرر الحکم، (۲/ ۲۴۰)
(۴)) همان (۲/ ۳۰۵).
(۵)) نهج البلاغه، نامه (۸۷)
(۶)) همان، خطبه (۳)
(۷)) بحار (۲۳/ ۱۶)
 منبع : وحدت جوامع در نهج‏ البلاغه 

 

سایر مطالب مرتبط را دانلود نمایید :