در طول برگزاری سلسله همایش ها، نکات مختلفی از سوی شخصیت های علمی سیاسی اجرایی و فرهیختگان حوزه و دانشگاه و شرکت کنندگان در مورد امور مختلف مساجد بویژه چالش های موجود و راه حل های توسعه و گسترش کارکردهای مساجد مطرح گردید که جمع بندی آنها در دو بخش تقدیم می گردد؛ امید است از سوی همگان و بویژه مسؤولین مورد توجه قرار گیرد:
الف. چالش های موجود مساجد
1 ـ عدم تطابق کارکردهای فعلی مساجد با پیشینه تاریخی و فلسفه ی وجودی آنها.
2 ـ عدم توجه قانونمند به این تشکل بزرگ اجتماعی در کشور و تعریف نشدن جایگاه آن در نظام.
3 ـ عدم وجود تحقیقات و پژوهش های اساسی و بنیادین در ارتباط با نقش و جایگاه مساجد و نیز عدم بررسی و شناخت مشکلات و چالش های موجود در راه ساماندهی مساجد.
4 ـ عدم توجه دولت به نقش حرکت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مساجد در تصویب قوانین و لوایح و عدم تخصیص بودجه و اعتبار برای آنها.
5 ـ عدم سرمایه گذاری برای طبیعی ترین و گسترده ترین کانون سیاسی، اجتماعی کشور یعنی مساجد و صرف بودجه های هنگفت برای سرمایه گذاری در احزاب.
6 ـ بی توجهی به نقش آموزشی مساجد و عدم استفاده ی مناسب آموزشی از فضاهای موجود.
7 ـ ناهماهنگی وضع موجود مساجد با شرایط زمان و نیازهای انقلاب اسلامی.
8 ـ عدم وجود امکانات، آزادی عمل حمایت مسؤولان از ایجاد تغییرات بنیادین در به روز کردن کارکردهای مساجد.
9 ـ فعال نبودن مساجد در تمام ساعات روز به دلیل عدم وجود امکانات.
10 ـ بی توجهی به نقش مساجد در تحقیق اهداف فرهنگی در سند چشم انداز بیست ساله ی کشور با توجه به داشتن میلیون ها عاشق.
11 ـ عدم توجه به نقش محوری مساجد، برای دستیابی به کمال پیشرفت و توسعه جامعه بشریت.
12 ـ عدم توجه به مصلحت نظام در جهت حفظ و نگهداری مساجد به بهترین شکل با توجه به نقش آنها در پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی در ایران و جهان بویژه در جنگ تحمیلی هشت ساله ی ابرقدرت ها علیه ایران.
13 ـ عدم توجه به جایگاه و فرصت آفرینی های مساجد به عنوان مهمترین نماد دینی مسلمین و نشانه ی حضور خداوند در زمین و بی توجهی به این نکته که گستره مساجد در جغرافیای جهان برابر با گستره قلمرو اسلام است و سمبل عزّت و عظمت مسلمین و تجلیگاه هنر و ذوق اسلامی آنان است.
14 ـ بی توجهی به نقش مساجد در معرفی و شناساندن اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی با عنایات به آن که مساجد آیینه تمام نمای حقیقت اسلام اند.
15 ـ ترویج اندیشه همانندی مسجد با کلیسا در کشورهای اسلامی و کپی برداری از فرهنگ وارداتی غربی با توجه به نقش محدود کلیسا در آن کشورها بدون توجه به آن که مساجد مراکز شکل گیری انواع فعالیت های فردی و جمعی و حضور و مشارکت مردمی هستند.
16 ـ تسلط دولت ها بر مساجد به عنوان یکی از آفات تهدید کننده استقلال
مساجد که موجب عدم حفظ اعتماد مردمی به این مکان های مقدس می باشد.
17 ـ غفلت از ویژگی مساجد به عنوان مرکز تربیت اسلامی، مرکزیت شهر اسلامی و محل ارتباط مردم با مسؤولان اسلامی، کانون های اصلی دعوت به بندگی و عبادت خدا، تقویت تقوی، هدایت مردم، روشنگری مردم، محل ایجاد وحدت کلمه و مکان مقدس افزایش مشارکت های اجتماعی و سیاسی.
18 ـ غفلت نمودن از رعایت شؤون مساجد به عنوان کانون های نور و معنویت در افزایش کارآمدی.
19 ـ عدم نگرش صحیح به مساجد به عنوان کانون های گسترش و نشر دین و فرهنگ غنی اسلامی و پرورش جوانان و نوجوانان.
20 ـ عقب ماندگی ایران در ساخت، تعمیر و تجهیز مساجد نسبت به سایر کشورهای اسلامی.
21 ـ اتکای کامل به مردم و عدم حمایت دولت در ساخت، تعمیر و تجهیز و نگهداری و اداره مساجد.
22 ـ فقدان مساجد در خور شأن در بسیاری از شهرها و روستاها.
23 ـ بی توجهی به مسائل بهداشتی مساجد.
24 ـ بی توجهی به زیبایی، نظافت و آراستگی مساجد.
25 ـ بی توجهی به مساجد و متناسب نبودن آنها با شأن ملت ایران به عنوان ملتی شیعه و پیروان اهل بیت علیهم السلام.
26 ـ دخالت نهادهای مختلف در مدیریت مساجد با عنایت به نبودن یک مدیریت منسجم و کارآمد برای مساجد در سطح کشور.
27 ـ بی توجهی به برنامه ریزی دشمنان در راستای محو و نابودی مساجد به عنوان سنگرهای اسلام و عدم برنامه ریزی برای مقابله با آنان در راستای حفظ و تقویت این سنگرها.
28 ـ بی توجهی به هویت دینی و عدم مبارزه با عوامل زمینه ساز تضعیف هویت ملی ایران از طریق مساجد.
29 ـ روزآمد نبودن برنامه های مساجد برای جذب جوانان و عدم اجرای
برنامه های متنوع علمی، آموزشی، تفریحی متناسب با روحیه جوانان.
30 ـ بی توجهی ائمه جمعه به برنامه ریزی و ساماندهی مساجد شهر خود.
ب. راه حل های توسعه و گسترش کارکردهای مساجد
1 ـ گسترش و افزایش کارکردهای مساجد با توجه به پیشینه تاریخی و فلسفه وجودی آنها در فرهنگ اسلامی و پی گیری سیره معصومین«علیهم السلام»و برای انجام فعالیت هایی عبادی، سیاسی، اجتماعی، مشاوره و... در مساجد.
2 ـ توجه قانونمند به این تشکل سیاسی اجتماعی طبیعی موجود در سراسر کشور و برخوردار شدن آنها از حقوق اجتماعی.
3 ـ راه اندازی مرکز تحقیقاتی فعال در ارتباط با نقش و جایگاه مساجد و نیز بررسی و شناخت مشکلات و چالش های موجود در راستای ساماندهی و بهبود وضعیت مساجد.
4 ـ توجه دولت به نقش سیاسی، اجتماعی، فرهنگی مساجد در تصویب قوانین و لوایح و اختصاص بودجه و اعتبار برای آنها.
5 ـ سرمایه گذاری برای تشکّل سیاسی، اجتماعی مساجد به عنوان یک کانون سالم جهت بخش در مسائل سیاسی و اجتماعی.
6 ـ توجه به نقش آموزشی مساجد و استفاده ی مناسب از فضاهای موجود و ایجاد فضاهای آموزشی، معنوی در کنار مساجد.
7 ـ هماهنگ ساختن وضع موجود مساجد با شرایط و زمان حاکمیت اسلام.
8 ـ تهیه امکانات، آزادی عمل و حمایت مسؤولین از ایجاد تغییرات اساسی در به روز کردن کارکردهای مساجد.
9 ـ فعال کردن مساجد در تمام ساعات روز به ویژه اقامه ی نماز جماعت در سه وقت.
10 ـ توجه به نقش مساجد در تحقق اهداف فرهنگی در سند چشم انداز بیست ساله کشور.
11 ـ توجه به مصلحت نظام در جهت حفظ و نگهداری مساجد به بهترین شکل ممکن با توجه به نقش آنها در پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی در ایران و جهان.
12 ـ توجه همه جانبه به مساجد به عنوان نماد دینی مسلمانان و سمبل عزت و عظمت فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی.
13 ـ توجه به مساجد به عنوان آیینه ی تمام نمای اسلام و شناساندن معارف اسلام از طریق آن.
14 ـ تبلیغ در راستای محو اندیشه مسجد همانند کلیسا است و توجه به جایگاه سیاسی اجتماعی، آموزشی، علمی و معنوی مساجد در ساختار غیروارداتی نظام اسلامی و محو جنبه های مخالف با فرهنگ اسلامی در نظام فکری و حکومتی.
15 ـ توجه به مساجد به عنوان مراکز شکل گیری انواع فعالیت های فردی و جمعی و بهترین جایگاه مشارکت های مردمی.
16 ـ تسلط نیافتن دولت ها و حکومت ها بر مساجد و حفظ اعتماد عمومی و مردمی بودن مساجد.
17 ـ مرکزیت دادن به مساجد در ساخت و ساز شهرها و روستاها.
18 ـ رعایت شؤون مساجد به عنوان خانه های خدا در توسعه کشور و اجرای طرح های افزایش کارآمدی مساجد.
19 ـ توجه به مساجد به عنوان کانون های تعلیم و تربیت در نشر فرهنگ غنی اسلامی و پرورش جوانان و نوجوانان.
20 ـ جبران عقب ماندگی ایران در ساخت و تعمیر و تجهیز مساجد نسبت به سایر کشورهای اسلامی.
21 ـ عدم اتکای کامل به مردم در ساخت و تعمیر و تجهیز و نگهداری مساجد و بهره مندی از کمک و حمایت های نظام اسلامی.
22 ـ ساخت و تعمیر مساجد روستایی به گونه ای که در خور شأن آنان باشد.
23 ـ توجه به مسائل بهداشتی مساجد.
24 ـ توجه به زیبایی و آراستگی مساجد.
25 ـ رعایت شأن ملت ایران در ساخت، تعمیر و حفظ و نگهداری و مدیریت مساجد.
26 ـ عدم دخالت نهادهای مختلف در مدیریت مساجد و به رسمیت شناختن مدیریت واحد مرکز رسیدگی به امور مساجد در سراسر کشور.
27 ـ روزآمد کردن برنامه های مساجد در راستای جذب جوانان و نوجوانان.